با اشاره به نزدیکی هشتمین دوره ی انتخابات مجلس شورای اسلامی و برای آشنایی دوستان اهل مطالعه خلاصه ای از بخش قوه ی مقننه ی کتاب « حقوق اساسی و نهادهای سیاسی جمهوری اسلامی ایرن » نوشته ی دکتر سید جلال الدین مدنی را در دوبخش تقدیم عزیزان می نمایم. در بخش اول تعریفی از قوه ی مقننه و شرایط تشکیل آن و مراحل انتخاب یک نماینده تا مجلس و در بخش دوم شرایط و نحوه ی تایید اعتبار و اقداماتی که یک نماینده می تواند انجام دهد را عرضه می دارم.
قوه ی مقننه و پایه ی قانون گذاری در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر دو محور است :
۱ - مجلس شورای اسلامی
۲ - شورای نگهبان
محور اصلی حاکمیت ملت در نظام جمهوری اسلامی ایران ؛ نمایندگانی هستند که به انتخاب مردم وارد مجلس شورای اسلامی می شوند. قوه ی مقننه زیر نظر « ولی امر » قرار گرفته و « شورای نگهبان » مصوبات آن را کنترل می کند. این کنترل به منظور تطابق مصوبات مجلس مبتنی بر دو مقوله ی شرع و قانون است.
مراجع تصویب قانون در کشور
اساسی ترین وجه قانون گذاری در کشور به عهده ی مجلس شورای اسلامی است که پس از تصویب آن در مجلس و تایید آن در شورای نگهبان لازم الاجرا می شود. هرچند برای تصویب قانون در کشور مراحل دیگری نیز پیش بینی شده است . از جمله جایگاه های تصویب قانون می توان موارد زیر را نام برد :
۱ - تصویب قانون با رای مستقیم مردم که همه پرسی ( رفراندوم ) نامیده می شود.
۲ - وضع قانون خاص به وسیله ی « اولین فقهای شورای نگهبان » که زمان آن پایان یافته استو موضوع مربوط به اولین سری وضع قوانین بوده است.
۳ - وضع قانون به وسیله ی مجلس خبرگان رهبری در موارد خاص.
۴ - وضع قانون موقت و آزمایشی از طرف کمیسیون های داخلی مجلس که به تایید شورای نگهبان هم رسیده است.
۵ - تصویب اساسنامه ها به عنوان قانون از جانب کمیسیون های داخلی مجلس به صورت دائم.
۶ - تصویب دائمی اساسنامه ی سازمان ها ؛ شرکت ها ؛ موسسات دولتی و یا وابسته ی به دولت از جانب دولت و با اجازه ی مجلس.
ارکان قوه ی مقننه
قوه ی مقننه دارای دو رکن اصلی است :
۱ - مجلس شورای اسلامی مرکب از ۲۷۰ نماینده که به طور مستقیم و با رای مخفی و برای مدت ۴ سال انتخاب می شوند.
۲ - شورای نگهبان که مرکب از ۶ نفر فقیه و ۶ نفر حقوقدان است که برای مدت ۶ سال و با ترتیبی خاص به عضویت این شورا در می آیند.
ترکیب مجلس شورای اسلامی
قوه ی مقننه ی جمهوری اسلامی ایران از مجلس واحدی به نام مجلس شورای اسلامی تشکیل شده است و شورای نگهبان مکمل این مجلس است و در واقع رکن اساسی مجلس واحد کشور ؛ شورای نگهبان است.
تعداد نمایندگان مجلس
طبق اصل اصلاح شده ی ۶۴ قانون اساسی تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی ۲۷۰ نفر است. در این اصل تصریح شده است که از سال ۷۸ و بعد از هر ده سال و حداکثر به تعداد بیست نماینده ی دیگر می تواند به تعداد نمایندگان اضافه شود . شرط و مبنای افزودن نماینده نیز به عوامل انسانی ؛ سیاسی ؛ جغرافیایی و نظایر آن است. در این افزایش سهمیه تا بیست نفر سهمی برای اقلیت ها دیده نشده است.
ترکیب نمایندگان مجلس
از سراسر کشور و از شهر و روستا و به تناسب جمعیت تعداد نمایندگان هر منطقه ؛ با تعین حدود هرمنطقه مشخص شده است. بر این اساس ۱۵۶ منطقه هرکدام یک نماینده ؛ ۲۱ منطقه هر کدام دو نماینده ؛ ۶ منطقه هرکدام سه نماینده ؛ ۲ منطقه هر کدام پنج نماینده ؛ ۱ منطقه شش نماینده و بالاخره منطقه ی تهران با سی نماینده تعین شده است. علاوه بر این مناطق اقلیت های مذهبی کشور جمعا دارای ۵ نماینده هستند. سهم نمایندگان اقلیت به این ترتیب است : زرتشتیان یک نماینده ؛ مسیحیان آشوری و کلدانی یک نماینده ؛ کلیمیان یک نماینده ؛ مسیحیان ارمنی جنوب یک نماینده و مسیحیان ارمنی شمال یک نماینده دارند. اقلیت های مذهبی می توانند به نمایندگان اقلیت خود و یا دیگر نمایندگان غیر اقلیت منطقه رای دهند .
مشخصات انتخابات مجلس شورای اسلامی
طبق اصل ۶۲ قانون اساسی « مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رای مخفی انتخاب می شوند تشکیل می شود » . به این ترتیب انتخابات مجلس:
عمومی ؛ مستقیم و با رای مخفی ؛ در اکثر نقاط ( ۱۵۶ منطق ) فردی و دربعضی نقاط جمعی و با اکثریت نسبی خاص و هر چهار سال یک بار انجام می شود و شرکت در انتخابات « اختیاری » است.
عمومی بودن انتخابات بدان معناست که در هر حوزه ی انتخابیه ؛ کلیه ی اشخاصی که واجد شرایط رای دادن هستند ؛ می توانند به یک یا چند کاندیدای آن حوزه ی انتخابیه رای دهند.
انتخابات مسقیم ؛ یعنی رای دهندگان بلا واسطه نمایندگان را انتخاب می کنند.و سرنوشت انتخابات را میزان رای مردم مشخص می کند.
انتخابات با رای مخفی یعنی این که ؛ رای دهنده آزاد است نام هرکس را بخواهد در ورقه بنویسد و هیچکس نمی تواند در مقام تجسس و بازرسی بر آید و برخلاف تمایل رای دهنده از رای او اطلاع حاصل کند. رای دهنده می تواند به تعداد نفرات کاندیداهای آن حوزه ی انتخابیه رای بدهد و یا اسامی کمتر و یا بیشتری را بنویسد و یا علئمی بگذارد که رای باطل شود و یا اساسا ورقه رای سفید را به صندوق بیاندازد.
جمعی و فردی بودن انتخابات به این معناست که در ۱۵۶ نقطه ی تعین شده ؛ هرمنطقه فقط یک نماینده دارد و انتخابات فردی است اما در چند نقطه ی دیگر مثل تهران که ۳۰ نماینده دارد ؛ انتخابات جمعی است.
اختیاری بودن انتخابات نیز بدان معناست که هریک از افراد واجد شرایط حق شرکت در انتخابات را بدون هیچ اجباری دارد. او می تواند انتخاب کننده و انتخاب شونده باشد و اگر هم در انتخابات شرکت نکرد مورد بازخواست قرار نمی گیرد. البته ممکن است در زمان انتخابات با اشاره ی ولی امر مسلمین و یا مراجع تقلید ؛شرکت در انتخابات به عنوان تکلیف شرعی معرفی شود.
قانون انجام انتخابات قبل از پایان دوره ی قبل
در اصل ۶۳ قانون اساسی و با لحنی آمرانه این جمله لحاظ شده است : « ... انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره ی قبل برگزار شود؛ بطوری که کشور در هیچ زمانی بدون مجلس نباشد » .
شرایط و کیفیت انتخابات و مقررات آن
قانون اساسی در اصل ۶۲ وارد جزئیات شرایط انتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان و کیفیت انتخابات نشده و آن را موکول به وضع قانون کرده است.در این راستا و در پی مصوبات مجلس و نظرات شورای نگهبان ؛ اصول کلی مربوط به انتخابات مجلس را به نحو تفصیلی بیان کرده اند. در این اصول کلی ؛ اصل عمومی بودن ؛ مسقیم بودن ؛ مخفی بودن ؛ اختیاری بودن ؛ تحت نظر شورای نگهبان انجام شدن انتخابات و همچنین شرایط انتخاب شونده ها و انتخاب کننده ها ؛ ممنوعیت ها و محرومیت های موجود ؛ هیات های انجام دهنده ی انتخابات ؛ وضعیت مورد نیاز در نظارت و بازرسی ؛ کیفیت و حدود تبلیغات و اقداماتی که کاندیداها و هواخواهان آنها در معرفی می توانند انجام دهند ؛ به همراه جدول زمان بندی این امور ؛ در مقررات آمده است .
بطور خلاصه قوانین انتخابات به دلیل حساسیتی که دارند ؛ تمام وظایف و تکالیف و حقوق افراد و تشکیلات مربوط را در ارتباط با انتخابات از نقطه ی شروع تا انتها که معرفی انتخاب شوندگان به مجلس با اعتبارنامه است را در بر می گیرد.
سوابق و تجربیات
مهندس مهدی حلاجیان در زمان دانشجویی وارد حوزه ریاست سازمان صدا و سیما شددر این مقطع به عنوان :
- کارشناس حوزه ریاست سازمان صدا و سیما
- کارشناس معاونت تحقیقات و برنامه ریزی
- عضو کمیته تخصیص ماهواره
- عضو کمیسیون اعزام به خارج
مشغول به خدمت شد.
مهندس مهدی حلاجیان دوران باقی مانده ی خدمت مقدس سربازی خود را در بنیاد فرهنگی روایت فتح طی کرد. در این مدت با اشاره به برگزاری هشتمین جشنواره ی فیلم های دفاع مقدس و اولین دوره ی بین المللی کردن این جشنواره و نظر به توانمندی های ایشان و آشنایی با فیلم و سینما ؛ همکاری با قائم مقام جشنواره ؛ مسوولیت برنامه ریزی و پیگیری جشنواره و در نهایت مسوولیت امور لبنان این جشنواره به وی محول شد.در زمان برگزاری مراسم اختتامیه ی جشنواره مسوولیت هماهنگی توزیع و اهدای سکه های برگزیدگان و پس از پایان جشنواره نیز مسوولیت تسویه حساب قراردادهای مالی را به عهده گرفت.
بلافاصله پس از پایان خدمت سربازی ؛ مجددا به سازمان صدا و سیما مراجعت کرده و ادامه ی کارهای حوزه ریاست سازمان و مسوولیت راه اندازی مرکز نظارت و ارزیابی سازمان صدا و سیما را به عهده گرفت.پس از پایان راه اندازی مرکز ؛ به عنوان سرپرست امور اداری مرکز نظارت و ارزیابی ادامه فعالیت داد.
مهندس مهدی حلاجیان در شهریور سال ۸۰ وارد بخش فنی سازمان ؛ امور پیمانکاری معاونت فنی در امور طرح و توسعه که بعدها به معاونت توسعه و فناوری رسانه تغییر نام داد ؛ شد.در ابتدای ورود به بخش فنی سر ناظر تاسیسات برق و مکانیک ( الکترومکانیک ) بزرگترین پروژه ی استودیوی رادیو تلویزیونی شد. پروژه پخش جدید با سطح اشغال ۲۳ هزار مترمربع شامل۱۰ استودیوی رادیویی و ۹ استودیوی تلویزیونی و بیش از ۱۱۰ اتاق ادیت ؛ تدوین و ثبت گزارشات تلفنی با بهترین تجهیزات صوتی ؛ تصویری ؛ اعلام و اطفای حریق ؛ سیستم توزیع شبکه های اینترنت و...در شمار یکی از بزرگترین فضاهای رادیو و تلویزیون خاورمیانه است که در یک جا مجتمع شده است.
این پروژه پس از تحویل موقت توسط رییس جمهور وقت دکتر سید محمد خاتمی به عنوان پروژه ی بزرگ ملی افتتاح شد. پس از آن رییس دولت نهم دکتر محمود احمدی نژاد نیز از این پروژه بازدید نمودند.
پس از پایان این پروژه ؛ مدیریت پروژه ی احداث ساختمان جدید صدا و سیمای گیلان با سطح اشغل ۶۵۰۰ مترمربع و در بر گرفتن ۶ استودیوی رادیو و تلویزیونی شده اند.
سایر فعالیت ها :
مهندس مهدی حلاجیان ضمن فعالیت در بخش های حوزه ی ریاست و فنی سازمان هدایت و سرپرستی همایش های زیر را نیز برعهده داشتند:
- مسوول مالی ؛ پشتیبانی و اجرایی هم اندیشی امام علی علیه السلام و رفتار علوی
- مسوول اجرا و نظارت غرفه ی روزنامه ی جام جم در نمایشگاه مطبوعات سال ۸۵ این غرفه رتبه ی نخست نمایشگاه را به خود اختصاص داد.
- مسوول برپایی نمایشگاه فوتبال جام جهانی سوم در پارک ملت تهران. این نمایشگاه توسط شهرداری تهران و همزمان در آلمان نیز برپا شده بود.
- مسوول مالی ؛ پشتیبانی و اجرایی جشنواره های دوم ؛ سوم ؛ چهارم و تولیدات رادیویی و تلویزیونی پیرامون نمازو نیایش
- مسوول هماهنگی ؛ پشتیبانی و اجرایی هم اندیشی اول ؛ دوم و سوم دبیران ستاد اقامه ی نماز و امر به معروف و نهی از منکر مراکز صدا و سیمای کشوردر مشهد مقدس
- مسوول هماهنگی و اجرایی مسابقه ی بزرگ نامه ای به خدا با مشارکت شبکه دو سیما و شرکت ۶۳ هزار دانش آموز کشور
- مسوول تبلیغات و هماهنگی جشن بزرگ شکوفه های آسمانی در مجموعه ی تفریحی سرزمین عجایب ؛ جشن تکلیف دختران دانش آموز شهر تهران
- مسول اجرایی و پشتیبانی همایش نظارت مردمی و نقش آن در اصلاحات اجتماعی
- مسوول مالی ؛ اجرایی و هماهنگی مسابقه و جشن بزرگ بچه های ایران سلام در بم با حضور ۲۲ هزار دانش آموز بم و اجرای برنامه ی تلویزیونی عمو پورنگ در شهرستان بم
- مسوول پیگیری و تصویب کاست و سی دی شعرهای کودکانه ی نماز و بچه ها
- مسوول پیگیری کاست و سی دی عاشورا به خوانندگی علیرضا عصار
- مسول هماهنگی و تبلیغات گردهمایی های کانون فارغ التحصیلان دانشگاه آزاد اسلامی
- مسوول هماهنگی برگزاری جشن هزارمین شماره ی روزنامه ی جام جم
- کارشناس محتوایی و ناظر بر چاپ کتاب های
بچه های خوب کارهای خوب ( نوشته ی دکتر علی قائمی )
دانش آموز دبستانی و نظارت اجتماعی ( نوشته ی دکتر علی قائمی )
نوجوان و نظارت اجتماعی ( نوشته ی دکتر علی قائمی )
جوان و نظارت اجتماعی ( نوشته ی دکتر علی قائمی )
بچه های ایران سلام
خلاصه مقالات نظارت مردمی و نقش آن در اصلاحات اجتماعی
مقالات نظارت مردمی و نقش آن در اصلاحات اجتماعی
- کارشناس نظارت بر طراحی و چاپ پوسترهای همایش ها و هم اندیشی های یادشده
- کارشناس طراحی ؛ چاپ و نظارت براجرای طراحی صحنه ی همایش ها و هم اندیشی های یاد شده
آشنایی و ارتباط با مسوولین
در این مقطع وی همکاری با مسوولین زیر را تجربه نمود:
- مهندس حسین محمدی ؛ معاون تحقیقات و برنامه ریزی صداو سیما ( وی هم اکنون مدیر روابط عمومی دفتر مقام معظم رهبری می باشد. )
- مهندس غلام حسن حیدری قائم مقام اجرایی معاونت تحقیقات و برنامه ریزی ( وی پیش از آن ۱۲ سال مسوولیت مدیر کلی بازرسی وزارت آموزش و پرورش را به عهده داشت و سپس قائم مقام مرکز نظارت و ارزیابی و در دولت نهم مشاور سازمان ملی جوانان بوده است )
- دکتر علیرضا تقی پور ؛ مدیر کل نظارت و ارزیابی مراکز صدا و سیمای کشور ( وی پیش از آن دبیر ستاد اقامه نماز سازمان بوده و تجربه ی دو دوره نمایندگی مجلس ؛ مدیرکل آموزش و پرورش استان مازندران ؛ مدیر کل آموزش و پرورش استان تهرانرا پشت سر دارد. )
- حسین هراتی ؛ مشاور رییس سازمان صدا وسیما ( وی پیش از آن دو دوره نماینده ی مجلس ؛ معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش و هم اینک نیز در دولت نهم قائم مقام معاون آموزش و پرورش است. )
- دکتر عبدالرضا شیخ الاسلام مدیر عامل شرکت ساراتل ایران ( وی در دولت نهم ابتدا استاندار استان هرمزگان و به سمت مدیر دفتر رییس جمهور منسوب شد )
- محمد جواد محمدی زاده رییس مرکز نظارت و ارزیابی سازمان صداو سیما ( وی قبلا استاندار استان لرستان ؛ معاون تحقیقات و برنامه ریزی سازمان صدا و سیما ؛ مدیر کل خدمات شهری شهرداری تهران رابه عهده داشت و در دولت نهم استاندار استان خراسان رضوی می باشد. )
و......